Nær var Markusar Evangeliið skriva?

Papias sum livdi í Hierapolis í Líttla Asia, skrivar at Markusar Evangeliið var skriva av Markus, læriveini Pæturs, og at Markus skrivaði niður tað sum Pætur segði.

Hetta fellur ikki væl í oyrunum hjá kritikarum, eftirsum hetta hevur við sær, at Markusar Evangeliið sum eygnavitniskeldu kann nýtast í grundgevingini fyri at Evangeliini møguliga kunnu varpa ljós á veruleika.
Hesir argumentara tí fyri, uttan stórvegis grundgeving, at Papias neyvan hevur skriva hetta við árhundraskifti, men heldur umleið ár 140, eftirsum Papias møguliga doyði í ár 140.

Hetta argumentið fellur. Eitt er sjálvandi at Papias møguliga doyði í ár 140, men hví og hvussu skal hetta grundgeva fyri at Papias neyðturvilliga skrivaði hetta í ár 140?

Og víðari, um so var at Papias skrivar hesi orð í ár 140, hvussu skuldi hetta kortini loyst trupuleikan hjá bíbliukritikarum, eftirsum Papias, í livdi í seinnu helvt av fyrsta árhundra, harvið er førur fyri at framleggja eina keldu úr fyrsta árhundra. So kann tað verða líka mikið, um maðurin niðurskrivar hetta í 1 árhundra ella fyrru helvt av 2 árhundra.

Eisini so sipar Papias í skriving sínari, til tvær heimildir, Johannes tann Elsta og Aristion, sum opinbert vóru eygnavitnir til Jesus og vóru lærisveinar hjá ápostlunum.

Papias leggur dent á at hendan kunning um Markus, Pætur og Markusarevangeliið, kemur frá hesum báðum, sum ein eygnavitnisyvirførðing, sum harvið bendir á, at keldan er úr fyrsta árhundra.

Gudloysingar og kritikarir eru skjótir at pástanda, at Papias lýgur. Men vit kunnu eins væl pástaði mótsatt kritikarinum, at Papias sigur sannleikan. Hví skuldi Papias lúgva og basera uppá hvat? Um Papias íspinnur hesa informatión, kundi Papias líka so væl tikið pástand sín víðari og skriva, at keldan var givin honum av einum ápostli, møguliga Jóhannes ella onkrum øðrum, sum eisini livdu um somu tíð og at Markus Evangeliið var skriva niður beinleiðis av Pætur.

Her kundi ein eisini, bara fyri at provokera, ivaleyst sipa til agnostikarin og bíbliukritikarin Bart Ehrman, sum í bók sínari: Jesus the Apocalyptic Propte of the New Millennium, skrivar, at vitnispurður Papiasar, má takast í álvara.

At Markus er ein eygnavitnis kelda, skriva niður av einum sum hevur diktatera kelduna, kemur eisini til sjóndar í sjálvum tekstinum hjá Markus, har í granskingararbeiði vísir á, at Markus tykist ómetaliga oralskt av nátturu og ómetaliga ávirka av armaiska málinum. Hetta samstundis sum at tilfarið í mongum førum er samansett av smáum eindum, sum var hætturin lærisveinar lærdu seg at minnist hópin av informatións yvirføring uttanat. Somuleiðis er tað av áhuga, at orð Jesusar í fleiri førum, kunnu yvirsetast frá griskum til aramaiskt (málið sum Jesus talaði), har í serfrøðingur gjørdust varhugir við, at orð Jesusar gjørdust rytmisk og poetisk, eisini ein týðinandi partur at uttanatlæru.

Skrivingin hjá Papias sum kann tíðarfestast umleið ár 90-110, stavar frá bókini hjá Eusebius úr 4 árhundra, um søgu Kristindómins. 

Nakrir kritikarir hava tí pástaði at keldan er ov langt frá samtíð Papiasar og tí er óálítandi.

Men vit kunnu aftur spyrja hví? Eg kann sjálvandi siga at Eusebius ger brúk av einum kristnum bókasavnið, har í tey kristnu hava savnað kristnar bókmentir, sum tey kristnu eisini løgdu dent á, líka niður til tíð Papiasar; so hví skuldi skriving Papiasar ikki koma frá pennið Papiasar og basera uppá hvat, skuldi skrivingin ikki komi frá penni Papiasar?

Harnæst er Papias nevndur í skrivingini hjá Irenaues, sum var lærisveinur Polykarps, sum kendi Jóhannes og aðrar ápostlar. Irenaeus skrivar í ár 180 og sipar eisini til Papias, eins væl og somu informatiónina, at Pætur hevur diktera evangeliið til Markus, og óheft av Papias.

Ein onnur kelda skriva um ár 140-160 er Justin Martyr, sum vísir á, at evangeliini eru at finna á kristna bókasavninum í Róm við byrjanini av 2 árhundra. Justin Martyr navngevur tað eina sum 'Endurminning Pæturs' við einum sitati úr Markusar Evangeliinum, kapitul 3. Tað vil siga Evangeliið eftir Markus, sum er keldan frá munnið Pæturs. Hetta samsvarar við tað informatión sum Papias veitir okkum.

Skulu vit tí fara eftir óheftum samtíðarheimildum, frá tíðini tá lærisveinarnir hjá ápostlunum og teimum, sum kendu hesar lærisveinar livdu, so hava vit í dag 3 heimildir, sum vísa á Markus sum eina keldu, diktateraða av Pætur ápostuli.

Tað er tí søguliga sæð, ein sterk ábending um trúvirði.

Við øðrum orðum, tað sum vit lesa hjá Markusi, eru søguliga sæð ivaleyst hendingar fortaldar, av einum eygnavitni Jesusar, í tíðini tá eygnavitnini livdu.