Aftursvar til Rannvu Næss; Um Føroyar, Kristindóm, harðskap móti kvinnum, samkynd og nógv annað.

Fyri nøkrum døgum síðani, skrivaði Rannvá Næss aftursvarið ‘Blómandi sadisma í Føroyum’, sum var rættað til mítt aftursvar ‘Aftursvar til Hergeir Staksberg og ivaleyst onnur: um Bíbliuna, at steina børn og samkynd’ til greinina hjá Hergeiri Staksbergi ‘Tað var gamalt, at mann steinaði síni børn til deyðis’.

Eg vil fyrst takka Rannvu, at hon gav sær stundir at lesa og viðgera aftursvarið til Hergeir. Í hesum aftursvarið, vil eg, eftir besta førimuni, svara nøkrum av teimum viðmerkingum og spurningum, sum Rannvá Næss setur.

Rannvá skrivar:

Orsøkin til at eg valdi at fara í gongd við hetta, var aftursvarið ”Aftursvar til Hergeir Staksberg og ivaleyst onnur: um Bíbliuna, at steina børn og samkynd“ hjá Høgna Johannensen til Hergeir Staksbergs “Tað var gamalt, at mann steinaði síni børn til deyðis”.

Høgni Johannesen leggur út við at siga, at hann ikki heilt veit, hví hann tímur at svara upp á tað, sum Hergeir Staksberg hevur skrivað, men megnar kortini at skriva nakað, ið tók mær eina evigheit at koma ígjøgnum. Áhugaverdar hugleiðingar Høgni Johannesen kemur við, men eg skilji ikki heilt summi punkt og meiningar og havi kanska brúk fyri eini nærri grundgeving. Undir øllum umstøðum fekk hann meg í gongd við at seta meg at skriva, og so ein leygardag, so highfive og eitt herðaklapp til hansara.”

Høgni svarar:

Takk fyri herðaklappið. Góðir spurningar og havi einki ímóti, eftir besta førimuni, at svara tí aftur sum eg kann svara aftur.

Ránnvá byrjar við at spyrja, eftir keldum, ið vísa til at samkyndur lívstílur ikki var líka vanligur ímillum jødar í Palestina, eins og millum grikkar. Sum svar kann sigast, at samkyndur lívstílur var bannaður millum jødar; fyri hesum pástandi, finnast keldur bæði í Bíbliuni, Talmudini og í øðrum jødiskum tekstum, so sum Flavius Josefus, í ‘Against Apion, bók II’ og Philo í ‘Special Laws Book III, 37-38’. Ivaleyst funnust jødar við hesari tráan, sum eisini vóru virknir, men neyvan var hetta eitt útbreitt rák.  

Øðrvísi var støðan millum grikkar, har samkyndleiki var meira hálovaður; har vit millum annað kunnu vísa á Plato: The Symposium, Pausanias.

Víðari spyr Rannvá, hvar Jesus er lýstur sum ein dómari:

At Jesus er lýstur sum ein framtíðar dómari framkemur í Synoptisku Evangeliinum, Ápostlasøguni og Brøvunum, men eg kann bara sipa til tað sama evangeliið, sum sigur at Jesus ikki er komin fyri at døma heimin og sum mangan verður sitera í hesum høpið, ‘Jóhannesar Evangeliið’, sum sigur: “Ikki sendi Gud Son Sín í heimin fyri at døma heimin…”(3: 17). Tó so at í Jóhannes, kapitul 5: 22-23; 27-29 er Jesus lýstur sum ein dómari við hesum orðunum:

 “Faðirin dømir heldur ikki nakran, men hevur givið Syninum allan dómin, fyri at øll skulu æra Sonin, eins og tey æra Faðirin…Og Hann hevur givið Honum valda at halda dóm, við tað at Hann er Menniskjasonur. Undrist ikki á hetta! Tí tann tími kemur, táið øll tey sum eru í grøvunum, skulu hoyra rødd Hansara. Og tey skulu koma fram; tey sum hava gjørt gott, skulu rísa upp til lív, og tey sum hava gjørt ónt skulu rísa upp til dóm”.

Í bíbilska tekstinum lesa vit um tvær komir Jesusar. Tann fyrra har vit vanliga sipa til tann ‘Søguliga Jesus’, sum vandraði millum okkum fyri umleið 2000 árum síðani; har Jesus framstendur sum ein frelsari. Síðani og harnæst tann framtíðar eskatologiska koman og hendingin, tá Jesus tekur ábyrgdina sum universalur dómari, hvussu hetta so enn kemur at síggja út.

Her skal ein tíðskil geva sær á far um tvær hendingar, tvær komur og ymiskleikan av komunum.

Víðari skrivar Rannvá:

“…og so siga at tað er orsakað av tí sum stendur í Bíbliuni at menniskjan hevur morallógir, er tað er milt sagt at undirvurdera menniskjaheilan og sálina so dyggiliga. Morallógir og etikkur hava eksisterað í fleiri áratúsund, og langt áðrenn bæði Bíblian og Guð vóru uppfunnin! Men rætta meg endiliga, um eg fari skeiv.”

Høgni svarar:

Hatta er nú heldur ikki tað, sum eg havi sagt. Bara tí, at Kristindómur heldur fast við Mosaisku moralsku lógirnar og at eitt samfelag er undir ávirkan kristindómsins og tekur hesar lógir til sín, so pástandi eg ikki, at Kristindómur ella Bíblian neyðturvilliga eru orsøkin til alfevndan góðan moral allastaðni og til eina og hvørja tíð.

Í bíbliulæruni er Guds lóg, tað vil siga siðalæra og moralskt skynsemi, partur av sál menniskjans. Menniskjan hevur skil á góðum og óndum, uttan neyðugt atlit til Bíbliuna og teismu og sjálvt um menniskjan brýtur við hesar lógir, so velur menniskjan at gera tað tilvitað. Ongum nýtist at verða kristin, teist ella bíbliuvitandi fyri at kunna skyna á muninum millum gott og ónt. Men tað sagt, so hevur Kristindómurin, havt ómetaliga moralska ávirkan á vesturlendska samfelagið. 

Kristindómurin er eitt av teimum liðunum, sum virkaði fyri kvinnufrælsi, eins og Kristindómurin meiri enn nakað annað, hevur virkað móti eitt nú barnadrápi og trendin at leggja børn út (sum var vanligt í forðum). Víðari kunnu vit sipa til avtakan av trælahaldinum; bara fyri at nevna nøkur dømir.

Rannvá skrivar:

“Føroyar hava roynt at hildið fast við ta moralsku lógina í kristindómi, sum eisini sæst aftur í Móselóg, men eftirsum ríki Guds ikki er av hesum heimi, hava Føroyar ikki havt eina líknandi teokratiska lóg; revsilógirnar og rituallógirnar úr Gamla Testamenti hava vanliga ikki fylgt við.”

Okay, har misti tú meg so syngjandi...hví havi eg lisið alt hetta og ikki fyrr enn nú sigur tú, at Guðs ríki ikki er av hesum heimi. Hví er tað so, at vit skulu fylgja Nýggja Testamenti og tess morallógir, tá tær ikki eru ætlaðar okkum? Ella hvat var tað, ið tú meinti?

Høgni svarar:

Ja, kanska kom hatta ikki nóg klárt fram. 

Tá eg sigi, at Ríkið Guds ikki er av hesum heimi, so hevur tað millum annað við sær, at Kristindómur ikki politiskt sæð eigur at hava framgongd í heimssamfelagnum. Tó so hendir tað seg, at eitt fólkaslag, tekur við kristnari trúgv, ella livir seg inn í kristna trúgv og at hugburður og mentan gerast kristin. Hesin hugburður kemur harvið, at síggjast aftur í lógini. 

Í hesum føri kunnu vit siga, at landið er kristið av meiri fólkaræðisligum orsøkum og á sama hátt kann avkristnast av demokratiskum orsøkum. Tað er um fólkið og tess fleirital vilja hava aðra áskoðan í hásætið. Veit ikki um hatta útgreinar, hvat eg vildi siga í undanfarna skrivi.

Rannvá skrivar harnæst um støðuna hjá kvinnum í Føroyum, har í kvinnur eru fyri ómetaligum harðskapi. Og eg skal ikki siga hesum ímóti, men tú tykist at draga hetta inn í einum slagi av vavgreyti (orsaka orðalagið) við pástandinum um hetta er eitt kristiligt ting, sum onkursvegna loyvir monnum og onkuntíð kvinnum at pína teirra hjúnarfelagar; fyri at endurgeva orð tíni:

“Sadisma í Føroyum

men eg kann fortelja tær eitt um okkara fantastisku bíbliumoralsku Føroyar:

Um hjúnalagið millum mann og konu var so heilagt, sum Bíblian so vakurt greiðir okkum frá, so hevði tað verið ideelt í støðum, har maðurin aldrin lagt hevði lagt eftir at útint harðskap í móti konu síni.

Men var tað ikki akkurát orsakað av tí, ið stendur í Bíbliuni, at mann sær hjúnalagið millum mann og konu sum nakað heilagt í Føroyum, so hevði Føroyar sum tjóð havt effektiv rættaramboð til at basa húsarófriði – bæði kroppsligum og sálarligum – og ikki gjørt seg sekar í at gingið ímóti evropeiski mannarættindakonventionini,

Orsakað av prinsippum, sum standa í Bíbliuni um tað heilaga hjúnarlagið, hava Føroyar gjørt seg sekan í at stríða móti evropeisku mannarættindiskonventiónini art. 3 um tortur, har Føroyar EISINI hava skyldu til at verja borgarar í móti borgarum við effektivum rættaramboðum. Eitt útgangsstøðið hevði verið at byrjað við eini burturvísingarlóg, sum mann eitt nú hevur í Danmark.

Í mínum eygum eru Føroyar eitt sadistiskt samfelag, ið gníggjar sær í hondunum, tá meinigi borgarin ikki hevur møguleika at fáa hjálp í til dømis einari torturstøðu. Frálíkur sadistiskur moralur sum Bíblian hevur lært okkum!”

Høgni svarar:

Nú, eg veit ikki ordiliga hvat tú sipar til her. Sigur tú, at hjúnabandið er nakað lort, tí tað eggjar til harðskap, ella at Føroyar er nakað lort, tí at Kristindómur í Føroyum leggur upp til harðskap í hjúnabandinum?

Sum sagt, Føroyar er ikki eitt gudsveldi, lógirnar og juridisku lógirnar eru mær vitandi ikki avgjørt bíbilskar. Tá onkur meldar slíka illgerð til løgregluna og løgreglan og lógarvaldið skulu taka hesa sakina uppá seg, so er tað ikki kristindómur sum er í aktión.

Tá tað kemur til dølskni í lógarvaldinum og at viðkomandi valdsmenn og brotsmenn sleppa snikkaleysir, er talan heldur ikki um kristindóm í aktión, og harnæst so brýtur hetta enntá við kristna meginreglu, sum óansæð sín veika leiklut í politikki, kortini úttalar seg um lóg og revsing:

“Tí teir, ið stýra, eru ikki góðum verkum ein ótti, men óndum. Vilt tú sleppa frá at óttast yvirvøldina—ger tað, sum gott er, so skalt tú fáa rós frá henna! Tí hon er tænari Guds, tær til góða. Men gert tú tað, sum ónt er, so óttast! Tí hon ber ikki svørðið til einkis; hon er tænari Guds, hevnari, honum til revsing, sum ger tað, ið ilt er. Tí er neyðugt at vera lýðin, ikki bert tí revsing er, men eisini fyri samvitskunnar skuld” (Róm 13: 5).

Eg vildi hildi, at um lógarvaldið legði meiri dent á kristna bíbliuhugburðin, høvdu vit ivaleyst sæð nógv meiri og nógv skjótari inngrípan og nógv harðari revsing.

Í samband við harskap mótvegis kvinnum, ella hjúnafelaga, so stríðir hetta somuleiðis móti grundarlagnum og hugburðinum í kristnu trúnnið; eg skal bara vísa á nøkur bíbliubrot:

“Tit konur! Verið tykkara egnu monnum undirgivnar…tit menn! Elski konur tykkara eins og Kristin elskaði samkomuna og gav seg sjálvan fyri hana” (Efesusbrævið 5: 22, 25).

“Tit konur! Verið tykkar egnu monnum undirgivnar…Tit menn! Elski konur tykkara og verið ikki beiskir við tær” (Kolossibrævið 3: 18-19)

Onkur vil sjálvandi peika á í hesum høpi, at tað er niðurgerandi fyri kvinnuna at verða manninum undirgivin, men so skal ein eisini hava í huga, at í samanhenginum skal maðurin elska konu sína og geva sítt lív fyri hana. Tað er tí einki høpið í pástandinum, at kristindómur eggjar til sadismu og tortur í hjúnabandinum, ella at Kristindómur uppalir eitt samfelag við slíkum hugburði og harnæst, um ein sjálvútnevndur kristin vildi framt slíkar illgerðir, so avnoktar hesin við slíkum gerningum sína kristnu trúgv:

“Men hevur onkur ikki umsorgan fyri sínum egnu og fyrst og fremst fyri húsfólki sínum—hann hevur avnoktað trúnna og er verri enn ein vantrúgvandi” (1 Timoteus 5: 8).

“Av hesum kennast børn Guds og børn djevulsins; hvør tann, ið ger ikki rættvísi, er ikki av Gudi, og líka lítið tann, ið elskar ikki bróður sín…Latið okkum ikki elska við orði ella tungu, men í verki og sannleika! Av tí skulu vit kenna, at vit eru av sannleikanum” (1 Jóhannesarbræv 3: 10, 18-19)

Víðari skrivar Rannvá:

“Heksajagstran – tað vóru eisini onnur enn tey kristnu, ið gjørdu tað...
“Og síðani heksirnar. Tað er ikki eina í Mósilógini, at heksarí er illa umhildið, aðrar mentanir søktu somuleiðis at heksum. “

Og tað ger tað okay? Hatta minnir meg meira um, tá eg var barn og beiggi mín hevði fingið sær eitt stykkið av páleggsjokulátu at eta ikki-uppá-breyð, og tá mamma so fangaði MEG í at gera tað sama, so var mítt besta aftursvar altíð: Jamen, beiggi gjørdi tað eisini!”

Høgni svarar:

Nú veit eg ikki um tú skilti tað eg vildi hava framm, men tað, sum teksturin legði upp til, var at ávirkanin av at drepa heksir var ikki eina grunda á Mósilóg, og tí var lætt hjá tátíðar menniskjanum at draga hesa praksis úr Mósilógini. Endamálið var ikki at kasta skyldina á onnur samfeløg ella mentanir, men at vísa á, at ávís sum tykjast at hava verið kristin av eiti, í veruleikanum gjørdu skeivt, men av orsøkum til umstøðurnar, høvdu lætt við at gera skeivt.

Víðari skrivar Rannvá:

Spákonarí – manipulerandi tulking og dupultmoralur av ringastu skuffu
“Táið onkur—maður ella kvinna—fæst við at mana upp deyð ella spáa, skal hann lata lív…”

“Talan er tí ikki um veðurfrøðingar, men slík, sum seta seg í samband við tey deyðu fyri at vita um framtíðina; nakað, sum vit í dag vildu bólka undir heitið okkultisma.“

Tak meg ikki í tí, men var tað ikki Jesus sjálvur, sum vakti Lázarus upp frá teimum deyðu...well...eitt sindur dupultmoralskt, tá hann kann og hini ikki? Og grundgevingin fyri hví veðurfrøðingar ikki eru umfatað av fólki sum spáa er rættiliga tunn og totalt manipulerandi í ein rættning, sum fær tað at passa inn í tann vegin Høgni Johannesen vil hava fólk at trúgva. Tú kanst ikki broyta tað, ið stendur. At spáa er at spáa og at hava 15 ára aldursmark er 15 ára aldursmark, og ikki tann mátin at vera 15 ár, um tú kanska bara kennir teg sum ein 15 ára gamlan.

Høgni svarar:

Tað undrar meg stórliga, at tú ikki fatar hetta og eg fari at gera móti tínum ynski og taka teg í tí.

At úttala seg um veðurlagi grunda á teimum teknum vit síggja í veðurlagnum, verður viðgjørt aðra staðni í Bíbliuni og kemur ikki undir spádóm (Matteus Evangeliið 16: 2-3). Spáan í Bíbliuni er ein okkultisk praksis, sum hevði við sær í høpinum av tí versinum, sum sipa var til, at ein setti seg í samband við andar ella deyð fólk, um vegleiðing fyri framtíðar avgerðir ella framtíðar hendingum. Slíkt er heilt víst ‘verboten’ í Mósilóg og eisini í kristnari læru.

Somuleiðis undrar tað meg, at tú í hesum sama høpið, skalt draga uppreisn Lazarusar uppí. Manan av deyðum fyri at spáa um framtíðina, hevði einki við likamliga uppreisn at gera, manan av deyðum snýr seg um spiritismu, mediumir ella sjónina av onkrum í andaligum hami. Meðan hendingin, tá Jesus rísir upp Lazarus, var ein likamlig uppreisn, sum í høpinum av bíbliulæru var eitt av undrum Guds. Hesi bæði eru hvør sítt.

Rannvá skrivar:

Revsing í Føroyum handlar IKKI um at steina fólk til deyðis – bókstavliga...

“Kristindómur inkluderar moralsku lóg Ísraels, men ikki tað juridisku. Tað vil siga, at kristindómur revsar ikki brot á moralsku lógina.”

“Áhnei, tí tann mátin vit revsa uppá í Føroyum er so nógv betri: sleyg og slatur, útihýsan, happing og útspillan. Eftir mínari tulking av Bíbliuni – tí tað kann mann gott -  mann tað vera tað sama sum at steina onkran til deyðis: tí at í prinsippinum so rakar tú ein annan, gott nokk ikki við einum steini, men við orðum og so framvegis, og hetta kann í prinsippinum vara, inntil mann doyr.”

Høgni svarar

Eg eri samdur við tær Rannvá, at sleyga, happa og spilla út er sum at kasta steinar, men enn einaferð, tað undrar meg hví og hvussu tú bólkar hetta undir Kristindóm, ella hví og hvat ger hetta til eitt kristiligt ting?

Eg vildi fyrst og fremst hildið, at happing, sleyg og niðurgering, hoyrir øllum tjóðum og mentanum til.

Og Bíblian og Kristindómur fordøma slíkan atburð:

“…tann í rívir upp søk skilir vin frá vini” (Orðtøkini 17: 9).

“Orð útspillarans eru sum leskiligir rættir; tey glíða væl niður – inn í hjartadýpið” (18: 8).

“Baktalarin sigur frá tí, sum undir hann er lagt, og tann ið ikki dugir at tiga, skalt tú einki hava við at gera” (20: 19).

“Táið einki brenni er eftir, kólnar eldurin út, og táið eingin útspillari er, heldur stríð uppat” (26: 20).

“…falskur muður voldir fall” (26: 28).

“Men nú skulu tit eisini leggja tað av alt samalt: Vreiði, illsinni, óndskap, háð” (Kolossebrævið 3: 8).

“Vita tit ikki at hini órættvísu skulu ikki arva ríkið Guds...Hvørki siðloysingar, avgudadýrkarir, ella horkallar, hvørki tey sum, sum synd móti nátturuni, ella tey, sum gera hesa synd, hvørki tjóðar, havisjúk ella drykkjumenn, hvørki baktalarar ella ránsmenn skulu arva ríkið Guds” (Fyrra Korintbræv 6: 9-10)!

Rannvá skrivar:

„Í einum samfelag sum Føroyum, har mentanin er kristin, eiga vit tí ikki at hálova samkyndum lívstíli, men heldur ikki at niðurgera ella kúga tey, sum velja ella taka hesa lívsleið.”

“Hvør tosar um at hálova? Tey ynskja bara javnrættindi, og er tað ikki tað minsta mann sum eitt modernað samfelag kann geva teimum í tráð við øðrvísi etnisitet, kyn og átrúnaða?

Niðurgering og kúgan kann nemliga eisini vera at halda fólk uttanfyri í einum samfelag við at forða teimum í at giftast. Tað, at blíva við at vísa á, at tað í Bíbliuni stendur, at tað er skeivt at vera samkyndur er eisini ein álvarsligur formur fyri happing. Well, tað er eisini skeivt at vera ríkur, men ongin ger nakað við hetta málið! Tað eru simpulthen sooo nógv rík fólk til í verðini...men kanska havi eg bara akkurát plantað ein tanka til eitt nýtt lógaruppskot.

Eg bíði bara inntil tað í Føroyum so eisini verður ólógligt at eiga meira enn so og so nógvar pengar, sum avger um mann er ríkur ella ei. Ljóðar kanska eitt sindur ørt, ha? Men at tað skuldi verið ólógligt at giftast, um mann var samkyndur ljóðar eisini í mínum oyrum sum tað reina humbuk.”

Høgni svarar:

Eg eri ikki samdur her og vit verða neyvan nakrantíð samd.

Eg haldi, at ein og hvør skal hava loyvi at liva sum viðkomandi lystir, so leingi vit ikki gera hvørjum øðrum mein. Tað sagt, so eru tað nátturligir karmar, sum hava grundleggjandi týdning í einum samfelagi. Í bíbilskum høpi er samfelagið uppbygt at mammu og pápa, sum halda saman alt lívið og sum seta børn út í verðina.

Síðani kvinna og maður eru best skrúvaði saman og hesi náttúrliga kunnu seta børn í heimin, er hetta ein náttúrligur, grundleggjandi karmur fyri nakað so týdningarmikið sum hjúnabandið og familjulívið, sum harnæst byggir samfelag.

Í samband við Kristindóm og ríkidømi:

Sigur tú, at tað er skeivt eftir bíbilskum máti at verða ríkur? Tí tað er tað ikki. Men tað eru reglur fyri, hvussu ein nýtir sítt ríkidømið.

Annars, so kunnu vit eisini siga, bíbilskt sæð, at vesturlendingar, sum heild eru nakrir lort endar, av tí at Bíblian átalar tankan um at liva í ríkdømi, tá onnur svølta. Ein kundi kanska sagt, at vit øll áttu at skorið niður uppá helvtinia av okkara forbrúki; kanska lagt til síðis tann pening, vit brúka til ferðir, alkohol, veitslur, sigarettir, bløð, biograf, grillmat, sodavatn, bomm og óneyðug klædnaplagg, osfr, og heldur sent hendan peningin har tørvur veruliga er á honum; eg meini so við, átti tað ikki at verið ein lóg, sum forðaði slíkum forbrúki. 

Men hatta var kanska skemt frá tínari síðu, ein samanbering?

Rannvá skrivar:

Nei, orsøkin eigur ikki at vera tí, at mann byggir lógir á bíbliuspurningar um moral. Tað eru ikki allir løgtingslimirnir, sum hava gingið í sunnudagskúla og flestu lógirnar eru jú eisini upprunaliga gjørdar í Danmark og síðani adopteraðar til Føroyar.

Haldið bíbliusøgur uttanfyri lóggevaraøkið, og latið tey meira vísindaligu og rættvísingar moralu sleppa at stýra samfelagnum, so skal mann nokk síggja, hvussu vælumtøkt tað hevði verið at búð í Føroyum. Sjálvt eg hevði umhugsað at flutt heimaftur...

Høgni svarar:

Haldi ikki, at hetta hevur so nógv við bíbliusøgur at gera, ein hoyrir ikki so nógv um bíbliusøgur; men tá talan er um lærusetningar, so hevur Nýggja Testamenti eina rúgvu at siga um rættvísi, lógir og siðalæru. Ein Ný Testamentsligur hugburður er ikki ein so vánaligur hugburður at hava, tá ein skal uppbyggja eitt gott samfelag.

Tú skalt eisini hava í huga, at tað var vísindin, sum var íblandað við teimum ræðuleikum sum raktu heimsamfelag okkara so hart í seinasta árhundra. Tað er ómetaliga vandamikið, at lata slíkt vald í hendurnar á einum rákið, har meiningar og áskoðan gerast so lítið endaligar og flótandi.

Rannvá skrivar

Men so var hasin seinnaparturin eisini farin afturum!

Høgni svarar:

Gleðir meg, at eg kundi geva tær okkurt at tyggja uppá handan leygardagin.

Alt tað besta.