Saturday, July 13, 2013

Gud versus svørt hol: Gud og okkara ótespuligi alheimur


Hoyrdi nýðliga ein gudloysing í eini roynd at burturforklára Gud, pástanda at alheimur okkara sum inniheldur fleiri svørt hol enn allir aðrir alheimir, er tann mest ótespuligi av øllum tilverum. Hví vildi Gud skapt ein so ótespuligan alheim fyri livandi skabningum at trívast í.
Eg vildi neyvan verið tann einasti, sum varnaðist hópin av villum í útsøgnini. Millum annað, hvørji universir var talan um? Hvussu kunnu vit yvirhøvur, við vissu, tosa um onnur universir, nakað sum enn er empiriskt útilukka, tá vit nóg illa hava fullan kunnskap um okkara egna? Er orsøkin tann, at onkrir spekulantar pástanda seg síggja buglur í ‘kosmisku mikrobylgju bakgrundini’, ella tí aðrir spekulantar stuttleika sær at byggja hugfloðis modellir av øðrum alheimum? Eg meini so við, slík modellir eru enntá roynd í samband við bakteriu flagelluni, sum vit hóast alt kunnu eygleiða; í hesum føri, fyri at uppfinna alternativir í kunnu útihýsa ID (Intelligent Design), tó uttan nakað stórvegis gjøgnumbrot?
Men aftur til alheimarnar og hesar spekulatiónir; her kann ein aftur spyrja, hvat hesir spekulantar basera slíkt uppá og hvat skuggar í radiatións bakgrundini megna læra okkum um aðrar alheimar? Slett ikki at eg havi nakran stórvegis trupuleika av multiversum (fleiri alheimum); stríðist heldur við hugburðin, har hugfloðis íspinn verður gloypt rátt og naivt nýtt sum alternativt fakta, ella reint fakta; sum kanska hóskar seg í høpinum at útsøgn Stephen Hawkins: “The greatest enemy of knowledge is not ignorance, it is the illusion of knowledge”.

Harnæst kunnu vit kjakast um ótespuligheitina við svørtum holum. Eru hesi veruliga eina destruktiv, ella kann tað hugsast at hesar ovurstóru funktiónir hava onnur endamál, møguliga týdningarmikil endamál, sum tildømis at rudda upp í kosmologiska tilfarinum, eins og ein støvsugari? Hawkings (fyri at vísa til hann enn einaferð) lýsir millum annað, hvussu ávíst tilfarð sum svørt hol sugar til sín, verður sloppi út aftur, í líkinum av everska smáum universum í seinni gera seg til eitt aftur við uppruna alheimin. Men hetta vildi verði ein vessalig roynd frá mínari síðu, at afturvísa hugfloð við hugfloð, ella spekulatión við spekulatión, bara fyri at grundgeva míni sjónarmið (eitt snøgt dømi uppá “the illusion of knowledge”).
Tó tað sum veruliga fekk meg at undrast, var hvussu hesin gudloysingur tyktist rokna tað sum eitt uppáhald fyri ein skapara, at alheimurin nærum skuldi kunna samanlíknast kamarinum hjá dóttur mínari. Kjakandi ateistar tykjast mangan verða av tí áskoðan (tykist tað), at ein skapandi Gud, vildi verið absolut fittur og ljósareyður, við øllum sínum hugsandi funktiónum og attributum stýrdum eina til at tekkjast okkara livihátti og mest triviellum ynskjum; kort sagt dømi uppá eina typiska ynskihugsandi útlegging; og júst tí útlegging ein kundi vænta sær av einum humanisti, trívandi í einum vælferðarsamfelag.
Tó skal ein viðgera kosmologi og bíbliukosmologi í ljósinum at bíbilska Gudinum, so má sigast, at gudloysingurin partvíst var á beinari kós, alheimurin í sínari heild, er ein nokso ótespulig tilvera. Tó tað sum hesin neyvan hevði varnast var, at hetta eisini er bíbilska lýsingin av okkara alheimi. Ikki ótespuligur so at skilja, tí hann ikki er so vælfungerandi ella vælskipaður (í so fall hevði fine-tuning argumentið verið lættliga og grundiga afturvíst), men ótespuligur, tí tilgongdin av alheiminum gradvíst brýtist niður:

“Lyftið eygum tykkara móti himli, og skoðið jørðina herniðri! Tí himmalin skal svinna sum roykur, jørðin skal slítast út sum plagg, og tey sum á henni búgva, skulu doyggja sum mýggj; men frelsa mín skal vara til ævigar tíðir…” (Es.51: 6)

“Himmal og jørð skulu forganga, men orð míni skulu als ikki forganga” (Matt.24: 35)

“Vit vita jú at allur skabningurin tilsamans suffer og hevur verkir líka til nú…” (Róm.8:22)

“Nú sá eg nýggjan himmal og nýggja jørð, tí hin fyrri himmalin og hin fyrra jørðin vóru farin burt…” (Op.21: 1)

Við øðrum orðum, so fylgir tað ikki við, at ein Gud neyðturvilliga skapir ein ljósareyðan alheim. Bíblian lýsir alheimin sum eitt forgongiligt stað í bæði svinnur og slítist. Løtan kemur enntá har hesin alheimur (eftir orðum Jesusar) skal forganga. Ella sum høvundurin av Seinni Brævið Pæturs skrivar:

“Men dagur Harrans skal koma – sum tjóvur; tá skulu himlarnir forganga í hørðum duna, frumevnini loysast sundur í brennandi hita, og jørðin og alt, ið henni er á, brenna upp” (2 Pætur.3:10)

Men so skal ein samstundis skoyta uppí (sum longu er víst á), at Jóhannes í Opinberingini sær nýggjan himmal og nýggja jørð.


Her má eg so samtykkja við gudloysinginum, at alheimur okkara neyvan er tann tespuligasti; men sum kristin og trúgvandi kann eg eisini halda fast uppá, at ein betri tilvera og betri verð væntar fyri framman og hetta byggir neyvan á størri hugfloð og ynskihugsan enn modellini av øðrum alheimum og buglum í mikrobylgju bakgrundini.

No comments:

Post a Comment

Tað er einum og hvørjum frítt at viðmerkja og kritisera, men bannan, persónlig álop, og niðring kunnu verða strika.

Verður ákæra reist um óerligheit ella lygn, eigur viðmerkjarin ikki at verða duldur.

Trøll og persónar sum bevíst royna at eitra kjakið fáa ikki longur loyvi at luttaka.